ل بعنوان یکی از مهمترین اختراعات بشری منصوب می گردد. این پدیده موجب از میان برداشته شدن مشکلات بوجود آمده از طریق مبادلات پیاپی شده و مبادله را تسریع و تسهیل کرده است. همچنین پول موجب تسریع و تسهیل گردش فعالیتهای اقتصادی، بخصوص گردهم آمدن هرچه آسانتر عوامل تولید باعث توزیع سریعتر و آسانتر کالاها و خدمات تولید شده می گردد. امروزه با توجه به ارتباط بین پول و فعالیتهای اقتصادی، سطح عمومی قیمتها، تولید ناخالص ملی و سایر پارامترهای کلان اقتصادی نقش انکار ناپذیر آن در تغییر شاخصهای کلان اقتصادی مانند تورم، رکود، اشتغال، در آمد سرانه و غیره بسیار حائز اهمیت است.
آنچنانی که از تعریف فوق معلوم گردید پول یک شی با ارزش و تقریباً حیاتی در روند زندگی انسانها محسوب میشود که میتوان گفت بسیار مفید و قابل ارزش میباشد اما این شی تا زمانی میتواند مفید محسوب شود که از راهای مشروع و قانونی بدست آید، ولی اگر همین پول از راه های نامشروع و خلاف حاصل گردد چیزی جز بحران، بی عدالتی و دیگر عواقب نامطلوب که زندگی انسانها را تهدید میکند، ببار نخواهد آورد.
پولشویی عمل بعد از کسب درآمد از منابع نامشروع است وجرم مضاعفی است بعد از فعالیت نامشروع و در ابتدا جرمی برای تحصیل درآمد از منابع نامشروع حاصل از قاچاق مواد مخدر، رشوه، اختطاف و غیره می باشد. پولشویی مفهومی است که طی دو دهه گذشته، توجه بسیاری از صاحبنظران را به خود جلب کرده و جایگاه خود را به مثابه یکی از موضوعات مهم در ادبیات حقوقی و اقتصادی باز کرده است. همان گونه که از این واژه استنباط میشود، پول کثیفی وجود دارد و طی فرایندی تطهیر میشود. منظور از پول کثیف در ادبیات پولشویی، عوایدی است که از فعالیت مجرمانه حاصل میشود. مجرمان به منظور جلوگیری از شناسایی نوع و شیوه فعالیتشان توسط مجریان قانون، با انجام فعالیتهایی که ممکن است توسط خودشان یا افراد دیگر انجام گیرد، منشأ پولهای آلوده را تا حد ممکن مخفی میکنند. آنچه مسلم است چنین فعالیتهایی باعث بروز لطمات جبران ناپذیری به اقتصاد کشور خواهد شد و چنین لطماتی دولت را ملزم میکند که با این پدیده مقابله کند.
با توجه به مطالب مذکور، در نوشته حاضر قصد داریم ضمن شناسایی مفهوم و ماهیت پولشویی، و پیشینه پولشویی، روشهایی را که پولشویان در تطهیر اموال به کار میگیرند، انواع و مراحل پولشویی که روی هر یک به تفصیل بحث خواهد شد.
از جمله آثار سوء اقتصادی پولشویی، میتوان به انحراف تصمیم گیری در سطوح کلان، خدشه دار کردن امنیت اقتصادی، هدایت سرمایهگذاریها به سوی فعالیتهای دارای بهره وری پایین، کاهش درآمدهای مالیاتی دولت، تضعیف بخش خصوصی، افزایش هزینههای دولت، تضعیف نظام بانکی و افزایش ریسک اعتباری بانکها اشاره کرد. پولشویان به منظور تطهیر اموال خود از نظام بانکی، بازار اوراق بهادار، بازار ارز، شرکتها و مؤسسات بیمه و مؤسسات غیرمالی استفاده میکنند و با چرخش پولهای کثیف در این بازارها، منشأ آن را مخفی میکنند.
در این نوشته همچنان چگونگی رابطه پولشویی با فساد اداری و مالی و راهکارهای مبارزه با آن را بررسی کنیم؛ مقابله با پولشویی در ۳ سطح مؤسسهها، ملی و بینالمللی صورت میگیرد. در سطح نخست، مؤسسههای اقتصادی به عنوان اولین نهاد رو در رو با پدیده پولشویی ملزم به مبارزه قاعده مند با آن هستند. از سوی دیگر، در عرصه ملی نیز کشورها با اتخاذ برخی تدابیر ویژه باید به مبارزه با این معضل، بپردازند.افزون بر این، فعالیتهای گستردهای نیز بهمنظورمقابله با پولشویی در عرصه بینالمللی در حال انجام است.از سوی دیگر، برگزاری گردهمایی هایی در سطح بینالمللی و انتقال تجارب کارشناسان کشورهای پیشرو در مبارزه با این معضل به سایر کشورها و به طور خلاصه برگزاری دورههای آموزشی در عرصه بینالمللی، از دیگر موارد مبارزه با پولشویی است.
چکیده
پولشویی پدیدهای است که به عنوان جرمی سازمان یافته و فراملی در دهههای اخیر در اسناد و برنامههای بینالمللی به دنیا معرفی شده است. این جرم یک جرم ثانویه است که به دنبال جرایم مقدمی که منافع مالی و مادی تولید میکنند، ارتکاب مییابد و به معنای مخفی کردن آگاهانه ماهیت و منشا نامشروع اموال حاصل از ارتکاب این جرایم است به نحوی که این اموال ظاهری قانونی به خود گرفته وپاک و مشروع جلوه داده شوند.
تفکر جرمانگاری این پدیده به دنبال گسترش جرایم سازمان یافته در دنیا مطرح شد و هدف این بود که با کوتاه کردن دست جنایتکاران از عواید مجرمانهشان، انگیزه ارتکاب جرم در آنها از بین برود و به این ترتیب با مبارزه با پولشویی به مبارزه با جرایم سازمان یافته پرداخت. علاوه بر آن میزان بالای پولشویی در جهان، خصوصیات سازمان یافتگی و فراملی بودن و بدون بزه دیده بودن این جرم، خسارات و زیانهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن و ارتباط تنگاتنگ آن با جرایم دیگر ضرورت جرمانگاری این پدیده را در دنیا و همچنین ایران بیشتر کرده است و به همین جهت نیز در ایران لایحهای در خصوص مبارزه با پولشویی به تصویب رسید که هنوز مراحل نهایی قانون گذاری را طی نکرده است.
اسناد بین المللی و منطقهای متعددی در خصوص پولشویی به تصویب رسیده است که برخی از مهمترین آنها عبارتند از کنوانسیون وین 1988، کنوانسیون شورای اروپا 1990 ، دستورالعمل اروپایی 1991، توصیههای چهلگانه «فاتف» در سال 1990 و اصلاحیههای آنها در سال 1996 و 2000، کنوانسیون پالرمو در سال 2000 و کنوانسیون مبارزه با فساد مالی سال 2003. این اسناد راهکارهای مختلفی را برای مبارزه با پولشویی ارائه دادهاند که به 4 قسمت راهکارهای تقنینی، راهکارهای اجرایی و اداری، راهکارهای پیشگیرانه و راهکارهای قضایی قابل تقسیم هستند.
هدف از این راهکارها این است که تا جایی که ممکن است عرصه بر پولشویان تنگ شود و هزینه عملیات پولشویی برای آنها بالا رود تا ارتکاب جرم برای آنها بیفایده شده و در نتیجه آنها را از ارتکاب جرم باز دارد.
فهرست مطالب
مقدمه.................................................................................
بخش اول:بررسی حقوقی وجرم شناختی پولشویی......
فصل اول :بررسی حقوقی پولشویی......................................
مبحث اول: مفهوم و تعریف 5..............................................
مبحث : دوم : تاریخچه .........................
مبحث سوم : عناصر تشکیل دهنده جرم .............
گفتار اول : عنصر قانونی .....................
گفتار دوم : عنصر مادی....................................................
بند اول : شرایط مقدماتی................................................
بند دوم: عمل مرتکب ..........................
بند سوم: شیوه ها و وسایل ارتکاب جرم ...........
1-1 تصفیه پول............................
2-1 افتتاح حساب با هویت مجعول.............
3-1 معاملات کلان از طریق نزدیکان............
4-1 وام های صوری و دروغین...............
5-1 اسمور فینگ ..........................
6-1 استفاده از بانکهای کارگزار............
7-1 نقل و انتقال الکتریکی و استفاده از کارتهای هوشمند
8-1 بهشتهای مالیاتی.....................
.2 شیوه های مربوط به استفاده از مؤسسات مالی غیر بانکی
1-2 حواله ................................
2-2 استفاده از بازار بورس و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار
3-2 استفاده از مؤسسات بیمه ..............
.3 شیوه ها و طرق پولشویی بدون استفاده از مؤسسات مالی
1-3 قاچاق پول.......................................................
2-3 استفاده از کازینوها..................
3-3 استفاده از مؤسسات غیر انتفاعی و خیریه........
4-3 استفاده از بازا هنر و عتیقه جات و جواهرات
5-3 استفاده از متخصصان حرفه ای .............
بند چهارم : مراحل پولشویی....................
بند پنجم : نتیجه مجرمانه.....................
بند ششم :مشارکت و معاونت در پولشویی..........
گفتار سوم :عنصر معنوی جرم...................
فصل دوم : بررسی جرم شناختی پولشویی...........
مبحث اول : هدف و ضرورت جرم انگاری.............
مبحث دوم : ویژگی های رایج جرم پولشویی.....................
گفتار اول: فراملی بودن ......................
گفتار دوم : سازمان یافتگی ...................
گفتار سوم: بدون قربانی بودن..................
مبحث سوم : میزان پولشویی....................
مبحث چهارم :اهداف و علل پولشویی..............
مبحث پنجم :آثار و زیانهای پولشویی............
گفتار اول :آثار و زیانهای اقتصادی ............
گفتار دوم : آثار و زیانهای سیاسی و اجتماعی....
مبحث ششم :رابطه پولشویی و جرایم مربوط به موادمخدر
مبحث هفتم : ارتباط پولشویی و تروریسم .........
بخش دوم: مبارزه با پولشویی...................
فصل اول :اقدامات انجام گرفته در سطح بین المللی
مبحث اول: اسناد و توافق نامه های جهانی و منطقه ای
گفتار اول : کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروهای روانگردان مصوب 1988...................
گفتار دوم : اعلامیه کمیته بال .................
گفتار سوم:کنوانسیون شورای اروپا .............
گفتار چهارم : دستور العمل اروپایی در زمینه پولشویی
گفتار پنجم : کنواسیون سازمان ملل علیه جرایم سازمان یافته فراملی
گفتار ششم :کنوانسیون سازمان ملل علیه فساد مالی
مبحث دوم : نهادها و سازمانهای مبارزه با پوشویی.
گفتار اول :نیروی ویژه اقدام مالی برای مبارزه با پولشویی (فاتف
گفتار دوم : گروه اگمونت .....................
فصل دوم : راهکارهای ارائه شده برای مبارزه با پولشویی
مبحث اول: راهکارهای تقنینی ..................
گفتار اول: جرم انگاری پولشویی در قوانین داخلی.
گفتار دوم :پیش بینی کیفرهای متناسب با جرم .....
گفتار سوم :شناسایی مسئولیت کیفری برای اشخاص حقوقی
مبحث دوم: راهکارهای اجرایی و اداری...........
گفتار اول: مسئولیتها و تکالیف مؤسسات مالی.....
بند اول :رعایت اصل شناخت مشتری ...............
بند دوم : حفظ سوابق مالی .....................
بند سوم : گزارش موارد مشکوک ..................
بند چهارم :تعدیل اصل رازداری حرفه ای .........
بند پنجم :عدم اطلاع به مشتری در خصوص گزارش موارد مشکوک
بند ششم : آموزش کارکنان وکارمندان ............
گفتار دوم :مسؤلیتها و تکالیف مؤسسات غیر مالی و اشخاص حرفه ای
گفتار سوم :مسؤلیتها و تکالیف نظارتی ..........
بند اول : ایجاد واحدهای اطلاعاتی مالی (FIU) .....
بند دوم :کنترل نقل و انتقال پول ..............
بند سوم :نظارت بر بانکها و مؤسسات مالی ........
بند چهارم : تجویز روش حمل و تحویل تحت کنترل ....
مبحث سوم : راهکارها و اقدامات پیشگیرانه ......
گفتار اول : مفهوم پیشگیری از جرم .............
گفتار دوم: پیشگیری از پولشویی................
مبحث چهارم :راهکارهای قضایی .................
گفتار اول:تسهیل کشف و اثبات جرم ..............
بند اول : پذیرش اماره مجرمیت .................
بند دوم ‚ استفاده از مخبرین و فنون ویژه تحقیق ..
گفتار دوم : مصادره و ضبط اموال ...............
گفتار سوم : همکاری قضایی بین المللی ..........
بند اول : نیابت قضایی .......................
بند دوم: احاله رسیدگی کیفری .................
بند سوم :انتقال محکومین .....................
بند چهارم :استرداد متهمین و محکومین ..........
نتیجه گیری و پیشنهادات .....................
فهرست منابع و مآخذ..........................
پیوست