اختر شناسی اولین علم محسوب میشود. تقریبا همه تمدنهای پیشین حرکات اجرام سماوی را مطالع میکردند و از اندوخته دانش شان برای تعین زمان تجارت و نظم دادن به زندگی روزمره بهره میگرفتند. این اولین کوشش برای درک نیروهای طبیعی و مهار آنها به سود بشر بود.
انسانهای شکارچی و گیاه چین
انسانهای نخستین با شکار و جمع آوری گیاهان امرار معاش میکردند. اگر چه بقایای اندکی از این جوامع باستانی بر جای مانده ولی بی تردید آنها بازگشت ادواری فصول والگوهای نامتغیر ستارگان را مشاهده کرده اند. با عنوان مثال استخوانهائی که در آفریقا کشف شده نقوشی را نشان میدهندکه ظاهرا هلال های ماه را در قالب تقویم جمع بندی کرده است.
تعداد صفحه: 31
نوع فایل: Word
فرمت فایل: docx
*** قابل ویـرایش
فهرست مطالب
مقدمه
نقش انگیزش در یادگیری
تعریف انگیزش
نظریههای انگیزش در یادگیری
رویکرد رفتارینگر به انگیزش
نظریه انسانینگر به انگیزش
انگیزش به صورت سلسه مراتبی از نیازها
رویکرد شناختی به انگیزش
انگیزش پیشرفت
نظریه برانگیختگی
نظریه نسبتدادن
رویکرد اجتماعی
راهکارهای مقابله با مشکل کمبود انگیزش یادگیری
عوامل بنیادی مؤثر بر انگیزه
فرهنگ
خانواده
معلم
الگودهی معلم
علاقهمندی معلم
گرمی و همحسی
انتظارات معلم
یادگیرنده
ویژگی دانشآموزان با انگیزه
جوّ کلاسی
متغیرهای آموزشی
تمرکز مقدماتی
شخصی کردن
توجه به اصل انگیزش در سیرة معصومان(ع)
آگاهیبخشیدن درباره جهل
تشویق به علمآموزی
تشویق و ترغیب دانشپژوهان
راهکارهای ایجاد انگیزش در دانشآموزان
پی نوشت ها
منابع
مقدمه
چه عاملی دانشآموز را وادار به یادگیری میکند؟ چرا دانشآموزان با توانایی و استعداد یادگیری بسیار شبیه به هم، پیشرفت تحصیلی بسیار متفاوتی دارند؟ چرا بسیاری از دانشآموزان با وجود توانایی و ظرفیت یادگیری، ترک تحصیل میکنند؟ چرا برخی از معلمان پس از مدتی از حرفه خود احساس نارضایی میکنند؟
دربارة یادگیری شرایط بسیاری مطرح شده است. برخی از آنها، که بیشتر مورد توجه هستند، عبارتند از: شخصیت و تواناییهای دانشآموز، آمادگی، انگیزه، تجارب گذشته، موقعیت و محیط یادگیری، روش تدریس معلم، رفتارهای آموزگار، تأثیر تمرین و تکرار، خصوصیات تکالیف خاص یادگیری، مشوقها و... انگیزش میان همة عوامل مؤثر بر یادگیری، اهمیت بیشتری دارد تا آنجا که گفته شده است، سه عامل مهم در یادگیری عبارتند از: 1. انگیزش؛ 2. انگیزش؛ 3. انگیزش.
نقش انگیزش در یادگیری
بسیاری از معلمان ویژگیهای دانشآموزان خوب را در خصوصیاتی نظیر سختکوشی، همکاری و علاقهمندی میدانند و بعضی از آنان این ویژگیها را به داشتن انگیزش دانشآموز منحصر میکنند. بسیاری از معلمان از دانشآموزان سختکوشی صحبت میکنند که ترم تحصیلی را آهسته، ولی پیوسته به پایان میرسانند.[122]
پژوهشها نیز نشان داده است که، انگیزش دانشآموزان در یادگیری اهمیت مطلوبتری در مقایسه با هوش دارد. همچنین دربارة تأثیر انگیزش بر یادگیری، پژوهشها نشان میدهد که انگیزش قوی به یادگیری استوار، و انگیزش کم به یادگیری کم میانجامد.[123] در واقع انگیزش، موتور محرک تلاش و فعالیت برای یادگیری است و میزان یادگیری دانشآموزان را به حداکثر میرساند.
دانشآموز بیانگیزه نه تنها رغبتی به درس خواندن و یادگیری نشان نمیدهد، بلکه با بیتفاوتی و بیتوجهی خود چه بسا برای کارکردن دانشآموزان دیگر در کلاس نیز مزاحمت ایجاد میکند. در این مورد، ضربالمثلی انگلیسی وجود دارد که میگوید: شما میتوانید اسبی را که تشنه است تا کنار آب بکشانید، اما نمیتوانید به نوشیدن آب وادارش کنید. مسئله انگیزش در دانشآموزان نیز همین گونه است؛[124] یعنی ما باید دانشآموز را تشنه یادگیری کنیم؛ زیرا با این کار خود او به دنبال یادگیری خواهد رفت.
به این نکته باید توجه داشت که هرچند انگیزه در امر آموزش نقش مهمی دارد، این گونه نیست که بدون انگیزه نتوان در فرد یادگیری ایجاد کرد.
در این زمینه آزوبل مینویسد: بین انگیزش و یادگیری رابطة دوسویه است، نه یک سویه؛ لزومی ندارد که فعالیتهای یادگیری را به تعویق اندازیم تا اینکه علایق و انگیزهها رشد یابند. اغلب بهترین راه برای آموزش به دانشآموز بدون انگیزش این است که، حالت انگیزشی او به طور موقت نادیده گرفته شود و تا آنجا که ممکن است، به طور مؤثر به او آموزش داده شود.
با توجه به اهمیت بحث انگیزش در یادگیری در این مقاله میکوشیم با تعریف آن، به طرح نظریههای موجود در این حوزه بپردازیم و برخی از راهکارهای ایجاد انگیزه در یادگیری مبتنی بر این نظریهها را اشاره خواهیم کرد.
تعریف انگیزش
«انگیزش» اسم مصدر از «انگیزیدن» بوده و در لغت به معنای «تحریک»، «ترغیب»، «تحریض» و «هیجان» آمده است. در تعریف انگیزش آمده است:
واژه انگیزش در انگلیسی از کلمه لاتین Mover گرفته شده است. این اصطلاح همان گونه که از معنای رایج آن برمیآید، به علت و چرایی رفتار اشاره دارد.
انگیزش را میتوان عامل نیرو دهنده، هدایت کننده و نگهدارنده رفتارتعریف کرد. به زبان ساده، انگیزش چیزی است که فرد را به پیش رفتن وا میدارد؛ در حال پیش رفتن نگه میدارد و تعیین میکند که به کجا باید رفت.
روانشناسان، انگیزش را عامل درونی میدانند[130] که رفتار شخص را تحریک میکند و در جهت معیّن سوق میدهد و آن را هماهنگ میسازد. این نکته نیز مورد اتفاق است که انگیزه، سازهای است که به طور مستقیم قابل مشاهده و اندازهگیری نیست، ولی وجود آن از رفتار شخص استنباط میشود.
اصطلاح انگیزه، اغلب با انگیزش مترادف به کار میرود. با این حال،میتوان انگیزه را حالت مشخصی که سبب ایجاد رفتاری معیّن میشود،
تعریف کرد. به دیگر سخن، انگیزه اصطلاحی دقیقتر از انگیزش است. انگیزش عمل کلی مولد رفتار به شمار میرود، اما انگیزه حالت اختصاصی رفتارخاص است.
نظریههای انگیزش در یادگیری
چون انگیزش نیز مانند بسیاری از مفاهیم روانشناسی، مفهومی انتزاعی است، طبیعی است که صاحبنظران در مورد اهمیت و انواع آن اتفاق نظر نداشته باشند؛ به همین دلیل، نظریههای معروف روانشناسی، یعنی نظریه رفتاری، نظریه شناختی، نظریه انسانگرایی رویکرد اجتماعی، هر یک درباره انگیزش توجیههای متفاوتی ارائه کردهاند. در اینجا، به اظهار نظرهای این سه نظریه درباره انگیزش اشاره میکنیم:
رویکرد رفتارینگر به انگیزش
رفتارگراها کوشیدهاند بدون سازة فرضی، ارتباط سببی و کارکرد بین عوامل عینی مشاهده شده (محرک و پاسخ) را مشخص کنند. بعدها این فرضیه ارائه شد که بین محرک و پاسخ یک متغیر فرضی رابط یا متغیر ارگانیزمی وجود دارد.
رفتارگرایان در توجیه خود از انگیزش آن را حاصل عوامل بیرونی میدانند.به همین دلیل از انگیزش بیرونی سخن گفتهاند. انگیزش بیرونی به انگیزشی اطلاق میشود که حاصل عواملی بیرون از خود یادگیرنده است. چشمانداز رفتاری بر پاداش و تنبیههای بیرونی به صورت کلید تعیین انگیزش دانشآموز، تأکید میکند.
مشوقها، محرکها یا رویدادهای مثبت یا منفی هستند که میتوانند رفتار دانشآموز را برانگیزند. مدافعان استفاده از مشوقها تأکید میکنند که آنها علاقه یا هیجان را به کلاس میافزایند و توجه را به رفتار مناسب معطوف میکنند و از رفتار نامناسب باز میدارند. این مشوقها در کلاس درس میتواند نمرههای عددی، رتبهای، دادن جوایز و پیشرفت یا اجازه برای انجام فعالیتی خاص باشد.
چنانکه میدانیم، رفتاری که تقویت شود احتمال تکرار آن افزایش مییابد. تحسین معلم، چهره بشاش او و نمرههای خوبی که به کارهای مورد قبول شاگردان میدهد، همگی پاداشهایی هستند که احتمال افزایش آن رفتار یعنی ارائه کار قابل قبول را فراهم میکنند.[133] از آنچه گفته شد، به دست میآید که اثربخشبودن رویکرد رفتاری به انگیزش قوی، به تقویت کنندهای مؤثر وابستگی دارد.