تعداد صفحه: 12
نوع فایل: Word
فرمت فایل: docx
*** قابل ویـرایش
فهرست مطالب
مقدمه:
توسعه چیست؟
تاثیر جمعیت بر توسعه
جمعیت و توسعه در کشورهای درحال توسعه
جمعیت و توسعه
منابع:
مقدمه:
واژه "Population" در لغت به معنی نفوس، مردم و جمعیت و "Development" به معنی رشد تدریجی چیزی که به مرور زمان قویتر و پیشرفتهتر میشود، به کار رفته است.[1]
یکی از مباحث مهم در "نظریههای رشد جمعیت" ارتباط جمعیت با توسعه است. رابطه مفاهیم جمعیت و توسعه را میتوان از دو زاویه مورد بررسی قرار داد: تاثیر توسعه روی جمعیت و تاثیر جمعیت روی توسعه. از این طریق است که رابطه متقابل دو مقوله اجتماعی به روشنی درک میشود.
در رابطه با توسعه دو دیدگاه به ظاهر متناقض وجود دارد: نظریه نخست حاکی از آن است که توسعه زمینه افزایش جمعیت را فراهم میکند و نظریه دوم اظهار میدارد که با توسعه، هرچه بیشتر جامعه، میزانهای زاد و ولد و مرگومیر و در نتیجه نرخ افزایش جمعیت کاهش مییابد. بنابراین توسعه منجر به کاهش جمعیت میشود.
اگر توجه داشته باشیم که نظریه نخست به روند تکامل اجتماعی توجه دارد و جوامع تکاملیافته امروزی را با اجتماعات ساده و ابتدایی انسانهای اولیه مقایسه میکند و نظریه دوم به نرخ رشد جمعیت میپردازد و با ارقام مطلق جمعیت سروکاری ندارد، مفهوم اصلی این دو نظریه روشن میشود و تناقضی میان آنها باقی نمیماند.
در مورد دیدگاه دوم نیز دو نظریه قابل طرح است: نظریه اول بیانگر این نکته است که جمعیت زیاد مبانی توسعه را پیریزی میکند و حداقلی از جمعیت برای هر توسعه ضروری است و نظریه دوم معتقد است که جمعیت زیاد باعث عقبافتادگی، فقر و در نهایت کمتوسعگی جامعه میشود.
در بررسی تطبیقی این دو نظریه میتوان گفت: اولاً در هر زمانی، متناسب با شرایط خاص آن، دینامیسم جمعیت توسعه بوده و در هیچ دورهای نمیتوان حدی برای آن قایل شد. تنها باید مراعات شود که افزایش جمعیت پا به پای افزایش مجموع امکانات زندگی پیش برود و میان این دو در طول زمان تعادل حاصل شود.[2]
ثانیاً رابطه جمعیت و توسعه لزوماً رابطهای یکجانبه نیست و میتواند دوسویه عمل کند. به عنوان مثال، کثرت جمعیت و افزایش آن در چین بهجای این که توسعه صنعتی را تسهیل کند، به حفظ ساختار کهن اقتصادی منجر شده، درحالی که در ژاپن، با این که جمعیتش کمتر از چین بود، مانع از آن نشد که به صنایع پیشرفتهای دست یابد.[3]
ثالثاً در مقایسه کشورهای مختلف جهان، معلوم میشود که کمجمعیتی مساوی توسعه و بیشجمعیتی معادل عقبماندگی نیست. با توجه به این نکته است که توسعهنیافتگی کشورهایی مانند مغولستان و عربستان در عین داشتن جمعیت بسیار کم (حدود یک نفر در هر کیلومتر مربع برای مغولستان) و توسعهیافتگی نظیر هلند و انگلستان با داشتن جمعیتی زیاد (380 نفر در کیلومتر مربع برای هلند) قابل تفسیر است.[4]
توسعه چیست؟
در دنیای آکادمیک و علمی مفاهیم اکثرا قراردادی می باشند و هر فرد بنا به ضرورت جامعه، زمان و عصر خود از مفاهیم مختلف تعاریف متفاوت ارایه می دهد و از اینرو نمی توان تعریف مانع و جامعی از مفاهیم به ویژه در ساحه علوم انسانی ارایه کرد، توسعه نیز یکی از این دست مفاهیم است که تا کنون هیچ تعریف کاملی از آن ارایه نشده و هر کس مطابق به تخصص، توانایی و گرایش خود از آن تعریفی ارایه نموده است.
در فرهنگ لغات آکسفورد ، توسعه را به معنای رشد تدریجی در جهت پیشرفته ترشدن، قدرتمندترشدن و حتی بزرگترشدن است آمده است.
همچنان آقای مصطفی ازکیا استاد دانشگاه در کتاب جامعه شناسی توسعه در نتیجه گیری خود از بحث توسعه، توسعه را به معنای کاهش فقر، بیکاری، نابرابری، صنعتیشدن بیشتر، ارتباطات بهتر، ایجاد نظام اجتماعی مبتنی بر عدالت و افزایش مشارکت مردم در امور سیاسی جاری تعریف میکند.
از دو تعریف ارایه شده فوق می توان چنین نتیجه گرفت؛ هر حرکتی که در جهت تعالی و رشد بوده و در پی خود چیز جدید و بهتری بیاورد که سبب رفاه جامعه گردد را مترادف با توسعه، رشد و پیشرفت معنی شده می تواند، اما با تمام اینها نباید توسعه را یک امر تک بعدی دانست، توسعه دارای ابعاد و زوایای مختلف می باشد و یکی از نکات تفرق آن از رشد همین چند بعدی بودن آن می باشد .
تعداد صفحه: 15
نوع فایل: Word
فرمت فایل: docx
*** قابل ویـرایش
فهرست مطالب
تاریخچه تنظیم خانواده در ایران و جهان
تاریخچه تنظیم خانواده در جهان و ایران
اهداف تنظیم خانواده و تأثیر سلامت و بقاء مادران و کودکان
اهداف غیر مستقیم تنظیم خانواده
فعالیتهای تنظیم خانواده در ایران بر چهار محور اجرا میشود
سازمان جهانی بهداشت
وظایف و ماموریتها
ساختار
راه های جلوگیری از بارداری
کاندوم
دیافراگم/سرپوش
اسپرم کش ها
قرص های ضد بارداری فاقد استروژن
قرص های ضد بارداری
حلقه های ضد بارداری
چسب های ضد بارداری
قرص های کوچک
حلقه های هورمونی
کپسول های ضد بارداری قابل کاشت
حلقه های مسی
نابارور سازی
ضد بارداری اضطراری
روش های ضد بارداری نامطمئن
دوره های ایمن تر
روش بیرون ریختن اسپرم
روشـــهای ایجاد کننده مانــــع
تاریخچه تنظیم خانواده در ایران و جهان
کنترل موالید یعنی برنامهریزی تعداد زاد و ولد در خانواده. کمیته کارشناسی سازمان بهداشت جهانی در سال 1971 تنظیم خانواده را چنین تعریف نموده است: تنظیم خانواده، روش اندیشه و زندگی است که بصورت داوطلبانه و بر پایه آگاهی، بینش و تصمیمگیری توسط افراد و زن و شوهرها در جهت ارتقاء بهداشت و بهزیستی خانوادهها اتخاذ میشود و از این رو در توسعه اجتماعی کشور، سهم مؤثری دارد.
بر این اساس تنظیم خانواده مشتمل بر اقدامهایی است که افراد و زوجها را یاری میدهد تا از داشتن فرزند ناخواسته جلوگیری کنند، فاصله بین فرزندان خود را تنظیم کنند، زمان تولد فرزندان را با سن و شرایط دیگر خود تطبیق دهند و آگاهانه درباره تعداد فرزندان خود تصمیم بگیرند.
تاریخچه تنظیم خانواده در جهان و ایران
کنترل موالید از زمانهای قدیم وجود داشته است. روند کنترل جمعیت و تنظیم خانواده به جوامع باستانی در نژادها و ادیان مختلف باز میگردد. ازسالیان دور از دوره پیامبران بزرگ چون موسی،پیامبر قوم یهود وزرتشت پیامبر باستانی ایران مورد توجه ادیان بوده است.بحث تنظیم خانواده به معنای تناسب فرزندان با امکانات و شرایط زندگی در کلیه تمدنها،سوابق کهن دارد.مستندات باقی مانده ؛ سابقه کنترل موالید را 4000 سال قبل در مصر، 1600سال قبل در هند، 1300 سال قبل در چین و 2000 سال قبل در یونان و ایران نشان میدهد. تاریخ بشر وسایل و مواد فراوانی را به عنوان ابزار جلوگیری از حاملگی در خود ثبت کرده است؛ جوشانده، ریشه گیاهی، قرصهایی از باروت و جیوه، عسل حاوی زنبورهای مرده و ... . ارسطو روغن سدر و روغن زیتون را برای کشتن اسپرم توصیه مینمود. در هندوستان 2000 سال پیش، از نمک سنگ که به روغن آغشته شده بود، استفاده میکردهاند. ولی اغلب سیاستهای جمعیتی با توجه به میزان بالای مرگ و میر در جهت افزایش زاد و ولد بوده است تا اینکه در دهههای پایانی قرن 18 متفکرانی چون مانتوس به بعد اقتصادی و اجتماعی قضیه توجه و به بحرانی که به سبب فرزندآوری بیرویه قریبالوقوع خواهد بود، اشاره نمودند. به این ترتیب بحث کنترل موالید در انگلستان به سایر کشورهای اروپایی و امریکایی وارد گردید. حدود 300 سال قبل که برای اولین بار میکروسکوپ کشف شد و سلولهای اسپرماتوزوئید در زیر میکروسکوپ دیده شد، تشخیص دادند که نطفه مرد باعث باروری میشود.
برنامههای تنظیم خانواده در مفهوم اخص در سطح جهانی قدمتی در حدود 50 سال دارد. امروزه حدود 85 درصد از کشورهای جهان سوم و قریب 95 درصد از جمعیت آنها، از خدمات تنظیم خانواده حمایت میکنند. در جوامع صنعتی صددرصد زنان واجد شرایط، از برنامه تنظیم خانواده پیروی مینمایند، ولی فقط نیمی از زنان در کشورهای درحال توسعه از این تکنولوژی نوین، بهرهمند میشوند. در سنگاپور 70 درصد زنان از این روشها استفاده میکنند.
در ایران تنظیم خانواده از حدود 30 سال پیش به صورت رسمی پذیرفته شده است و سیاستهای جمعیتی مبتنی بر تنظیم خانواده در ایران، طی دو مرحله اتخاذ و به مورد اجرا گذاشته شده است.
مرحله نخست طی سالهای 1357-1346 (پیش از انقلاب) و مرحله دوم از سال 1368 تاکنون.
سال 1346 در وزارت بهداری واحدی بنام بهداشت و تنظیم خانواده استقرار یافت تا بر جمعیت کنترل و محدودیت اعمال کند. در سالهای بعدی این واحد، تحت عنوان سازمان تنظیم خانواده شهرت یافت. دوره دوم سیاستهای تحدید موالید و برنامههای تنظیم خانواده در ایران در سالهای 1368 اتخاذ و به مورد اجرا گذاشته شد. زمانی که در سال 1367 نتایج سرشماری منتشر و میزان رشد جمعیت (بطور کلی 9/3 درصد بدون احتساب معاودین عراقی و پناهندگان افغانی 55/3) و شاید بطور دقیقتر 2/3 درصد در سالهای 55 تا 65 اعلام شد. خطر افزایش انفجاری جمعیت و زمان دو برابر شدن آن (یا نرخ 9/3 درصد در هر 18 سال یکبار) متفکرین جامعه و در رأس آن، دولت را به فکر اتخاذ سیاستی رسمی مبنی بر کاهش موالید انداخت.
در سال 1368 سیاست رسمی جمهوری اسلامی مبنی بر کاهش موالید تحت عنوان تنظیم خانواده اتخاذ و اجرای آن به وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، وزارت آموزش و پرورش و سازمانهای ذیربط دیگر واگذار شد.
در سال 1369 شورایی بنام شورای تحدید موالید با تصویب دولت و به ریاست وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی تشکیل و در سال1370 با ایجاد اداره کل جمعیت و تنظیم خانواده، برنامههای جمعیتی گسترش یافت و در تاریخ 26/2/72 قانون تنظیم خانواده مشتمل بر چهار ماده و دو تبصره در مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ دوم خرداد ماه 1372 به تأیید شورای نگهبان رسید.
تعداد صفحه: 42
نوع فایل: Word
فرمت فایل: docx
*** قابل ویـرایش
فهرست مطالب
مقدمه
اسلام و تنظیم خانواده
اهداف تنظیم خانواده:
اثرات تنظیم خانواده بر بهداشت
پیام مهم در تنظیم خانواده
اهداف تنظیم خانواده
انواع روشهای پیشگیری از بارداری
قرصهای ترکیبی
مکانسیم عمل:
مزایا :
عیب ها :
عوارض شایع :
موارد منع مصرف مطلق :
موارد منع مصرف نسبی :
زمان شروع استفاده از قرص :
هشدارها و چگونگی برخورد با آنها:
نکات مورد توجه
قرص پروژسترونی دوران شیردهی
( مینی پیل)
مکانیسم عمل:
مزایا :
عارضه شایع :
موارد منع مصرف مطلق :
موارد منع مصرف نسبی :
زمان شروع استفاده از قرص شیردهی:
چگونگی استفاده از قرص:
موارد فراموشی :
موارد قابل توجه :
مگسترون
( روش تزریقی پیشگیری از بارداری )
مکانیسم عمل:
مزایا :
عیب ها :
عارضه شایع :
موارد منع مصرف مطلق :
موارد منع مصرف نسبی :
زمان شروع استفاده از مگسترون:
چگونگی استفاده از مگسترون :
هشدارها و چگونگی برخورد با آنها:
آی- یو- دی
مکانیسم عمل:
مزایا :
عیب ها :
عارضه شایع :
موارد منع مصرف مطلق :
موارد منع مصرف نسبی :
زمان شروع استفاده از آی یو دی:
هشدارها:
پیگیری :
بستن لوله های رحمی
( توبکتومی )
مکانیسم عمل:
مزایا :
عیب ها :
تذکرهای بعد از عمل توبکتومی:
عوارض غیر شایع:
هشدارها و چگونگی برخورد با آنها :
بستن لوله های اسپرم بر
( وازکتومی بدون تیغ جراحی )
مکانیسم عمل:
مزایا :
عوارض شایع :
تذکرهای بعد از عمل وازکتومی:
هشدارها و چگونگی برخورد با آنها :
موارد قابل توجه در پیگیریها :
کاندوم
مکانسیم عمل:
مزایا :
عیب ها :
موارد منع مصرف کاندوم :
نکته های قابل توجه در مصرف کاندوم:
سرطان تخمدان، قاتل خاموش است؟!
سرطان تخمدان در چه دورهای از زندگی زنان بیشتر است؟
علت این سرطان چیست؟
می توان از آن پیشگیری کرد؟
چه علایمی دارد؟
با مشاهده کدام علایم باید به پزشک مراجعه کرد؟
این سرطان چگونه درمان می شود؟
منابع :
مقدمه
تنظیم خانواده عبارت از آن است که در یک خانواده، پدر و مادر به دلخواه خود و بر پایه آگاهی و بینش و تصمیم گیری مسئولانه با به کار بردن یکی از روشهای پیشگیری از بارداری، تعداد فرزندان خود را با توجه به امکانات اقتصادی و قدرت جسمی و روانی خود تنظیم کنند و بدینوسیله در توسعه اجتماعی کشور نیز سهیم شوند.همه خانواده ها حق دارند آگاهانه و آزادانه تصمیم بگیرند چند فرزند و با چه فاصله زمانی داشته باشند.اولین بچه شان کی به دنیا بیاید و آخرینشان چه زمانی متولد شود.از روشهای پیشگیری استفاده کنند یا نه و از چه روشی بهره ببرند.
اسلام و تنظیم خانواده
اسلام به زندگی انسان از زاویه وسیعی که تمام مصالح عالی بشریت را با توجه به کلیة جنبهها و هدفهای زندگی که تکامل جسم و روان و بقاء انسان میباشد نگریسته و با منطق واقع بینی بطرز شایسته ای احتیاجات اساسی او را در چهارچوب یک زندگی دسته جمعی به شکلی تنظیم نموده و دستورالعمل حیات را بنحوی مقرر کرده است که به بهترین وجهی هدف بقاء نوع انسان تأمین گردد.
با وجود اینکه دین مبین اسلام ازدواج را امری پسندیده شمرده، لیکن بیچون و چرا بر افراد تحمیل نکرده است. تجرد را در هر شرایطی گناه ندانسته و مجازاتی نیز برای آن تعیین ننموده است. شریعت اسلامی با بیش از 550 میلیون پیرو در سطح جهان به کسی که به علل جسمانی اقتصادی و اجتماعی قادر به انجام وظایف زناشویی نیست ازدواج را تحصیل نمیکند.
حال ببینیم نظر اسلام دربارة تنظیم خانواده چیست؟ گر چه مقام مذاهب بزرگ هر گونه جریان طبیعی را ناشی از اراده و خواست خدا میدانند لیکن در تفسیر چگونگی رابطه و اثر ارادة خدا و جزئیات طبیعی و خواست و ارادة انسان بین مذاهب اختلافاتی مشهود است.
اهداف تنظیم خانواده:
-کاهش مرگ و میر مادران به علل ناشی از بارداری و مسائل مربوط به آن و تأمین سلامت آنان(زایمان های متعدد خطر مرگ و میر مادران را افزایش می دهد.
کاهش مرگ و میر کودکان و سالم به دنیا آمدن آنان و جلوگیری از ایجاد بیماریهای ژنتیکی و ناهنجاریهای مادرزادی
-جلوگیری از زایمان های زودهنگام و دیرهنگام(حاملگی برای مادران قبل از 18 سالگی و بعد از 35 سالگی توصیه نمی شود)
-جلوگیری از سوء تغذیه مادران و کودکان، با فاصله گذاری مناسب بین فرزندان
-فراهم کردن زمینه مساعد برای تأمین سلامت جسمانی و روانی کل خانواده
-جلوگیری از حاملگی های ناخواسته و نهایتاً جلوگیری از سقط جنین های غیرقانونی
-کاهش رشد جمعیت
بنابراین ملاحظه می شود که یکی از اصلی ترین محورهای برنامه های تنظیم خانواده ارتقای سلامت مادر و کودک از طریق آگاهی رسانی به جامعه و تسهیل دسترسی به خدمات تنظیم خانواده در بخش های دولتی و خصوصی بوده است.قابل ذکر است در حال حاضر 10 روش پیشگیری از بارداری در کلیه مراکز بهداشتی درمانی و خانه های بهداشت به صورت رایگان به مردم ارائه می گردد.
اثرات تنظیم خانواده بر بهداشت
1-اجتناب از حاملگیهای ناخواسته و وقوع تولدهای دلخواه
2-ایجاد تغییر در تعداد کل متولدین توسط هر مادر
3-فاصله گذاری با ایجاد تفاوت در فواصل بین حاملگیها
4-زمان بندی یا ایجاد تغییرات در زمان وقوع تولد خصوصاً اولین و آخرین تولد در ارتباط با سن والدین خصوصاً سن مادر
پیام مهم در تنظیم خانواده
1-دختران قبل از سن 18 سالگی به دلیل حفظ سلامتیشان نباید باردار شوند همچنین از نظرفیزیکی زنان آمادگی لازم جهت باردار شدن را تا سن 18 سالگی ندارند.کودکانی که از مادران کمتر از 18 سال متولد شدهاند، عموماً زودتر از موقع مقرر به دنیا آمده، در هنگام تولد وزن آنان کم می باشد و امکان مرگشان در سال اول زندگی بسیار زیاد است.علاوه بر آن سلامت مادرانشان نیز در خطر می باشد. در جوامعی که دختران در سنین پائین ازدواج میکنند زوجها باید با استفاده از برنامههای تنظیم خانواده، اولین بارداری را حداقل تا سن 18 سالگی به تعویق اندازند.
2-بعد از سن 35 سالگی نیز بارداری و زایمان سلامت را به خطر میاندازد. اگر زنی بیش از 35 سال داشته و 4 بار یا بیشتر زایمان کرده باشد، حاملگی بعدی خطری جدی برای خود او و نوزاد متولد شدهاش خواهد بود.
3-برای حفظ سلامت مادر و نوزاد، قبل از آنکه مادر دوباره باردار شود، والدین باید صبر کند تا فرزند کوچکشان لااقل دو ساله شود یکی از بزرگترین خطراتی که سلامت و رشد کودک زیر 2 سال را تهدید میکند،تولد نوزاد جدید است. زیرا تغذیه با شیر مادر بطور ناگهانی متوقف میشود و مادر فرصت تهیه غذای کمکی برای فرزند کوچک خود را ندارد.
4-بعد از هر حاملگی و زایمان، دو سال طول میکشد تا بدن مادر بهبود کامل یابد بنابراین مادرانی که بین زایمانهایشان لااقل دو سال فاصله را رعایت نکنند، خطر بیشتری سلامت آنها را تهدید میکند.
اهداف تنظیم خانواده
کاهش مرگ و میر مادران به علل ناشی از بارداری و تامین سلامت آنان
کاهش مرک ومیر کودکان از طریق جلوگیری از رشد و تکامل نابهنجار جنین و کاهش بیماریهای ژنتیکی.
جلوگیری از سوء تغذیه مادران و کودکان با فاطله گذاری مناسب بین فرزندان
پرهیز از بدنیا آمدن کودک ناخواسته که خود به خود کاهش سقط های عمدی را بدنبال دارد.
داشتن فرزند به تعداد دلخواه و تعیین تعداد آنان با توجه به شرایط حاکم بر خانواده
برخورداری خانواده از سطح زیستی معقول
برخورداری افراد از تعلیم و تربیت بهتر
بهبود وضع مالی خانواده
تضمین ثبات خانواده
تامین بهتر خدمات و تسهیلات عمومی توسط مسئولین برای افراد جامعه
افزایش مشارکت زنان در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی
کاهش رشد جمعیت و هماهنگی آن با توسعه اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جامعه
انواع روشهای پیشگیری از بارداری
روش های جلوگیری از بارداری را میتوان به 4 گروه عمده تقسیم نمود:
1- روشهای طبیعی : منقطع ، ریتم
2- روشهای مکانیکی : کاندوم، دیافراگم ، اسفنج ، کلاهک ، IUD
3- روشهای طبی : قرص ، آمپول
4- روشهای جراحی : توبکتومی ، وازکتومی
قرصهای ترکیبی
توضیح روش : یکی از بهترین و مطمئن ترین روشهای جلوگیری از بارداری ، مصرف قرص های ترکیبی ( حاوی استروژن و پروژسترون ) است که به دو شکل یک مرحله ای ( LD و HD ) و سه مرحله ای ( تری فازیک ) موجود می باشد ، مصرف این قرص ها هر روز بوده ، که در بسته های 21 عددی در دسترس هستند .
مکانسیم عمل:
1- جلوگیری از تخمک گذاری
2- تاثیر بر مخاط داخلی رحم
3- ایجاد اشکال در ورود اسپرم به داخل رحم به دلیل افزایش ضخامت موکوس
4- جلوگیری از لقاح از طریق تاثیر بر حرکات لوله های رحم
مزایا :
اثر بخشی بالا ( 9/99 درصد )
برگشت سریع باروری پس از قطع روش
منظم شدن ، کاهش درد و خونریزی قاعدگی
کاهش بروز کیست های تخمدان
کاهش بروز بیماریهای خوش خیم پستان ، سرطانهای رحم و تخمدان
افزایش تراکم استخوانها
عیب ها :
نامناسب بودن برای افراد فراموشکار
نیاز به تهیه (بلیستر ) جدید در هر دوره قاعدگی
مناسب نبودن برای مادران شیرده در 6 ماه اول بعد از زایمان
عوارض شایع :
افزایش وزن
لکه بینی و خونریزی بین قاعدگی ها
حساسیت پستانها
سردردهای خفیف
تهوع
این عوارض در عرض 3-2 کاهش یافته و یا از بین می رود.
تعداد صفحه: 24
نوع فایل: Word
فرمت فایل: docx
*** قابل ویـرایش
فهرست مطالب
چکیده
تنظیم و تکثیر موالید در اندیشه دینی
خانواده در اندیشه حقوقی
سابقه تاریخی خانواده
مفهوم تنظیم در لغت و اصطلاح
مواردی از وضعیت نگران کننده فعلی
سابقه تاریخی مسأله تنظیم خانواده
تنظیم خانواده در قرن 19
نگاهی به منابع دینی درباره زاد و ولد
تنظیم خانواده در آیات و روایات
ارزیابی روایات تکثیر و کنترل
ضرورتهای کنترل و تنظیم در جوامع فعلی
تنظیم خانواده و روش آن
از آنچه گفته شد میتوان نتیجه گرفت:
منابع و مآخذ
چکیده
آنچه که از تنظیم خانواده به اذهان عمومی متبادر میشود, کنترل و ایجاد محدودیت در زایش است. رشد جمعیت در دهههای گذشته, برخورداری از امکانات بهداشتی و غیره, جوامع و سازمانهای مختلف را به توجیه و ترویج این امر وا داشته است. لیکن حقیقت تلخی که اخیراً گریبانگیر بسیاری از کشورهای توسعه یافته گردیده, تقلیل و سیر معکوسی است که در زاد و ولد جوامع صورت میپذیرد و عواقبی که به تبع این مشکل دولتمردان را به چارهسازی و توسل به توجیهات لازم فرا میخواند.
در کشورهای جهان سوم هنوز روی مسأله «کنترل موالید» بشدت تبلیغ و برنامه ریزی و فرهنگ سازی میشود. سؤال واقعی این است که چگونه باید در این قضیه به حد تعدیل فرای از افراط و تفریط رسید. مقاله حاضر میکوشد این مسأله را از ابعاد مختلف مورد ارزیابی قرار دهد؛ بویژه که در اندیشه دینی مسأله تنظیم خانواده فقط از بعد ظاهری آن مورد توجه قرار نمیگیرد؛ بلکه از آن جهت که شاکله ارزشهای معنوی و شخصیت حقیقی افراد حاصل توجه به تعادل و حاکمیت سامانگیری و سامانپذیری و تنظیم واقعی خانواده است. بر این اساس, پردازش موضوع امری ضروری است.
تنظیم و تکثیر موالید در اندیشه دینی
اسلام تا جایی به خانواده اهمیت داده است که در قوانین شریعت, تعادل بین روابط و حتی تعداد اعضای خانواده, ویژگیهای ارتباطات تربیتی, وراثتی و اجتماعی و فرهنگی را مورد توجه قرار داده است. این مورد در سور متعدد بقره, نساء, نور, طلاق و آیات فراوان قرآن ذکر شده است. همه اینها برای حفظ کانون گرم خانواده است. در آیهای از قرآن بحث تکثیر و توالد و حفظ تقوا نه تنها به اهل ایمان بلکه به همه اقشار توجه داده شده است؛ «یا ایها الناس اتّقوا ربکم الذی خلقکم من نفس واحده و خلق منها زوجها و بثّ منها رجالاً کثیراً و نساء فاتقوا الله الذی تساءلون به و الارحام ...» (نساء, 1).
ابتدای آیه در مورد تکثیر ولد است و تقوی در خصوص خانواده, هم در ابتدای آیه و هم در آخر آیه مورد تأکید واقع شده است. جایگاه ارحام و ازدیاد آن و تکثیر نسل در زمره موارد تبیین این آیه است. دین مبین اسلام که به همه ابعاد وجودی انسان توجه دارد و برای هر کدام برنامههایی تدوین نموده, در آیات و احادیث متعددی به تقدس بنیان ازدواج پرداخته و راهنماییهای ارزنده جهت حفظ و تداوم و استحکام آن ارائه داده است. واقعیت این است که خوشبختی را فقط در زندگی خانوادگی باید جستجو کرد.
دغدغه دیگر این است که زمین برای بندگان صالح است و باید نسل صالح و سالم را به جوامع ارائـه دهیم. طبق ایـن آیه هدف از تشکیـل خانواده شاکلـه یک نسل صالح را آغازیدن است و میتوان اهداف آن را، 1- استحکام نظام خانواده بر اساس ارتباط درست میان افراد آن و سلامت اجتماعات بشری؛ 2- توالد و تناسل بر اساس نسل سالم که این امر در گرو بهداشت روان و اندیشه و نیز سلامت جسم است تا کمالی که در انسان است در شاکله مناسب خانواده صحیح شکل گیرد؛ 3ـ اقتدا به شیوه انسانهای شایسته؛ 4ـ حفظ عفت و پاکدامنی؛ 5ـ قوام بخشی به دوستی، محبت و عشق؛ 6ـ بهداشت معنوی، سلامت، بهداشت در بعد جسمانی و مادی افراد در خانواده.
خانواده در اندیشه حقوقی
حقوق نیز در بخش خانواده چندان در قلمرو نفوذ اخلاق و مذهب است که گفته میشود نقش دولت محدود به تضمین قواعد اخلاقی حاکم بر خانواده است و قانونگذار در وضع قواعد آن آزادی ندارد و هدف حقوق اسلامی که منشعب از فقه غنی اسلام است حفظ مصلحت خانواده و فرزندان است و میخواهد این کانون عاطفی و تربیتی را از گزند خودخواهیها مصون دارد, هر چند به بهای کاستن از آزادیهای فردی باشد؛ زیرا خانواده واحد بنیادین جامعه اسلامی است و هدف قوانین پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی است.
طبع خانواده با حقوق و احکام آمرانه آن سازگار نیست و اثر قوانین در ایجاد نظم در خانواده ناچیز است. پس اگر در پی آن باشیم که سنتها را دور افکنیم و قانون را جایگزین آن سازیم, در واقع خانواده را میان تهی ساختهایم.
البته نقش حقوق را در تنظیم خانواده نباید انکار کرد. زیرا کسانی هم هستند که با هیچ منطقی جز زور و اجبار تسلیم نمیشوند؛ درباره اینان تنها حقوق میتواند حداقلی از نظم و عدالت را مستقر سازد. ولی آنچه گاه از نظر دور میماند این است که آخرین و ناقصترین حربه را نباید در اولین گام در مورد خانواده و مسائل آن اعمال نمود.
سابقه تاریخی خانواده
انسان برای زیستن و انجام فعالیتهایش در اجتماع نیاز به محیطی سالم و ابزاری برای رشد و ارتقا دارد, دستورات اسلام و سایر ادیان الهی از سوی خداوند عالم حکیم و سرچشمه فیاض وحی برای راهنمایی و هدایت بشر و رفع مشکلات او صادر گشته است. انتظار از دین حکم میکند که مشکلات جامعه را بتوان با استناد به منابع دینی بر طرف نمود؛ یکی از این موارد, مسأله تنظیم خانواده است.
از نظر اصولی و تئوری, ادیان گوناگون و مذاهب اسلامی به مسأله ازدواج و تکثیر نسل, اهمیت بیشتری میدهند و رغبتی به کنترل و پیشگیری ندارند؛ اما این ادعا که عقاید دینی مانع تقلیل موالید هستند, سخنی دور از واقع بینی و حقیقت است؛ زیرا تأکید اسلام بر تکثیر, نسل صالح و افزایش جمعیتی است که زمینهساز «اَنّ الارضَ یَرثِها عبادی الصالحون» باشد.
نمونه سوال مبانی جمعیت شناسی
نمونه سوال مبانی جمعیت شناسی - مفاهیم اساسی 2
نمونه سوال کاربرد جمعیت شناسی
نمونه سوال جمعیت شناسی ایران
نمونه سوال روش های مقدماتی تحلیل جمعیت