نیمسال اول ۸۸-۸۹
نیمسال دوم ۸۸-۸۹
تابستان ۸۹
نیمسال اول ۸۹-۹۰
نیمسال دوم ۸۹-۹۰
تابستان ۹۰
نیمسال اول ۹۰-۹۱
نیمسال دوم ۹۰-۹۱
نیمسال اول ۹۱-۹۲
نیمسال دوم ۹۱-۹۲
تابستان ۹۲
نیمسال اول ۹۲-۹۳
نیمسال دوم ۹۲-۹۳
تابستان ۹۳
نیمسال اول ۹۳-۹۴
نیمسال دوم ۹۳-۹۴
گزافه نیست اگر بگوییم مسجد تاریخانه دامغان کهن ترین بنای دوره اسلامی است که شالوده ساسانی خود را حفظ کرده و ظاهراً از خرابی ها و صدمات ناشی از زلزله قرون گذشته در امان مانده است. مسجد تاریخانه در جنوب شرقی دامغان واقع شده و یکی از نمونه های کهن مساجد اولیه در ایران است. در حال حاضر این مسجد تاریخی در وضعیت اسفناکی قرارگرفته و به علت بی توجهی مسوولان بعید نیست که در آینده با خطر تخریب آن رو به رو شویم. در حال حاضر نیز کلیه کاوش های علمی در این بنا به علت نیاز به انجام تعمیرات ضروری متوقف شده است.
وحدت عاملی اساسی برای شکوفایی تمدن اسلامی است . اسلامی که ریشهی آن صلح، محبت، برادری وتقریب است. اسلامی که همهی ملتها، دولتها وفرق مختلف را به تقریب و برادری فرا میخواند. در شرایط کنونی که جهان اسلام با دسیسههای گوناگون دشمنان مواجه است برای دستیابی به وحدت کلمه نیاز مبرم به همگرایی فرق اسلامی احساس میشود. دین وفرهنگ مشترک که از مهمترین عوامل این تقریب وهمگرایی است میتواند مسلمانان را در رسیدن به اتحاد یاری دهد و البته در این میان تلاش پژوهشگران مسلمان را در راستای اجرایی کردن آموزههای تقریبی دین مبین اسلام وهمگرایی و نزدیکیمیان همهی جوامع ،ادیان، مذاهب و تقویت مشترکات انسانی واسلامی صرف نظر از اختلاف افکنی های مذهبی میطلبد .
پیام نوروزی مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی) و نامگذاری سال جاری به نام «اتحاد ملی و انسجام اسلامی» نمایانگر اهمیت این موضوع است که تلاش برای اتحاد و یکپارچگی ملی و تقویت وحدت اسلامی ، تنها راه ناامید کردن دشمنان و خنثی کردن توطئههای آنان است.
میخواهم آثار دشوار سید حسین نصر را بر اساس سخنرانیهای گیفورد(lecture Gifford) ، با عنوان معرفت و امر قدسی(Knooleadge and the Sacred) بررسی کنم که در تکملهِ آن چند سخنرانی بِجا در باب ملاصدرا و مولای روم افزوده شده، این دو شخصیت، وجوه تفکری را مجسم میکنند، که نصر در قبولاندن آن به ما اصرار میورزد، اما وی با توجه به بحث گستردهِ سخنرانیهای گیفورد، همراه با حوزهِ طرح آن، تصمیم گرفت که گفتار خود را آشکارا در جهتی تطبیقی پیش ببرد. بدین ترتیب وجه تفکر اشراقی نیز که نصر مدتها در جلب مخاطبان غربیاش به آن با دشواری هایی مواجه بود، اینک خاستگاهی برای گفتگوئی روشنی بخش و متقابل به شمار میآید. من قریب بیست سال به جستجوی آثاری از تفاهمات متقابل در میان اندیشمندان یهودی، مسیحی و مسلمان، مشغول بودهام -- به ویژه در قرونی که پژوهشهای فکری آنها با هم تلاقی پیدا کردهاند. سخنرانیهای نصر دقیقاً همین تفاهمات را به من القا میکنند. با این همه اندیشههای گستردهای که سید حسین نصر به مدد آنها به این امر دست مییابد، از سنت ایرانی (یا اشراقی) خاص وی سرچشمه میگیرد، و به او اجازه میدهد که لبهِ تیز انتقاد خود را از سرنوشت فلسفه غرب تیزتر کند - این انتقاد توازی چشمگیری با انتقادهای پیر هادت(Pierre Hadot) دارد که من ضمن ادای دین به او، در قرائت انتقادی خود از اثر نصر مواضع آن را به کار خواهم گرفت. افزون بر آن، فرصت ورود به این گونه گفتگو را باید خوشامد گفت، زیرا این فرصت با پرداختن به دانش پژوهی مسلمان که صریحاً از نگرگاه ایمان یک مسلمان ما را مخاطب میسازد، کار تطبیقی مرا به فرجام خوشی میرساند. با این همه تردید دارم که اگر به شرکت در این همایش دعوت نمیشدم، به طریق دیگری جرات میکردم از عهده این مهم برآیم. زیرا تا کنون احترام من به اثر نصر و شخصیت خود او باعث شده تا از نوشتههای گوناگون ایشان بهره فراوانی ببرم و به همین دلیل در پرداخت انتقادی به این نوشتهها مسامحه کردهام.
مقدمه
دربارهی نقش نیروها و گروههای مذهبی در عرصهی نظام آموزشی و تعلیم و تربیت، از اوایل دههی بیست تا پایان عصر پهلوی دوم، تاکنون تحقیق و پژوهش مستقل و گستردهای صورت نگرفته است. از آنجا که در دورهی مورد بحث، نیروها و گروههای فوق، اکثریت مدارس خصوصی را در اختیار داشته و برنامههای مورد نظر خود را در آنها اجرا میکردند؛ ضروری است پژوهشها و تحقیقات گستردهای پیرامون این موضوع صورت گیرد.
«جامعهی تعلیمات اسلامی» که در سال 1332 هـ .ش ، با تلاش و پشتکار شیخ عباسعلی اسلامی و با کمکهای مالی بازاریان تهران به وجود آمد، یک کانون دینی و آموزشی بود که در زمینهی تأسیس مدارس ابتدایی و دبیرستان برای دختران و پسران فعالیت میکرده جامعهی تعلیمات اسلامی با پشتیبانی بازاریان و اقشار مذهبی تهران و شهرهای بزرگ کشور به سرعت دامنهی فعالیتهای خود را گسترش داد، به گونهای که در سراسر دورهی پهلوی دوم صاحب بزرگترین زنجیرهی مدارس غیر دولتی در سراسر کشور بود.
البته ذکر این نکته ضروری است که مدارس غیر دولتی دیگری از قبیل؛ نارمک، علوی، قدس، دین و دانش، نو، رفاه و ...، نیز وجود داشت که یا توسط علما و روحانیون تأسیس شده بود و یا از ناحیهی آنها مورد حمایت قرار میگرفت، اما جامعهی تعلیمات و سلسله مدارس آن به دلیل گسترهی فعالیتش در تهران و شهرهای بزرگ و پیوند تنگاتنگ آن با مراجع تقلید، به عنوان الگوی آموزش و پرورش اسلامی مطرح و مشهور شده بود.
موفقیت شگفت انگیز جامعهی تعلیمات اسلامی بخصوص در جلب اعتماد و توجه اقشار مذهبی، دستگاههای رژیم پهلوی را هراسان ساخت، لذا وزارت آموزش و پرورش در سال 1353 هـ . ش، با تصویب قانون آموزش رایگان مانع فعالیت مدارس ابتدایی و راهنمایی آن گردید.
این مقاله با استناد به منابع مستند و موثق، بخصوص گزارشهای ساواک، درصدد پاسخ به سئوالات زیر میباشد. چه عواملی موجب تأسیس جامعهی تعلیمات گردید؟ بازاریان متدین چه نقشی در به وجود آمدن آن داشتند؟ عکس العمل مراجع عظام در برابر آن چه بود؟ کیفیت علمی مدارس جامعهی تعلیمات چگونه بود؟ فعالیت سیاسی جامعهی تعلیمات به چه شکل بود؟ آیا میتوان با الگو قرار دادن جامعهی تعلیمات طرح آموزش و پرورش اسلامی یا دانشگاه اسلامی را مطرح و به آن جامهی عمل پوشاند؟
پیش از پرداختن به سئوالات فوق توضیح مختصری دربارهی نظام آموزشی نوین و نحوهی اجرای آن در ایران ضروری است.
1
1 الغدیر و وحدت اسلامی
کتاب شریف " الغدیر " موجی عظیم در جهان اسلام پدید آورده است
اندیشمندان اسلامی ، از زوایا و جوانب مختلف : ادبی ، تاریخی ، کلامی ، حدیثی ، تفسیری ، اجتماعی بدان نظر افکندهاند . آنچه از زاویه اجتماعی میتوان بدان نظر افکند ، " وحدت اسلامی " است
مصلحان و دانشمندان روشنفکر اسلامی عصر ما ، اتحاد و همبستگی ملل و فرق اسلامی را ، خصوصا در اوضاع و احوال کنونی که دشمن از همه جوانب بدانها هجوم آورده و پیوسته با وسایل مختلف در پی توسعه خلافات کهن و اختراع خلافات نوین است ، از ضروریترین نیازهای اسلامی میدانند . اساسا چنانکه میدانیم وحدت اسلامی و اخوت اسلامی ، سخت مورد عنایت و اهتمام شارع مقدس اسلام بوده و از اهم مقاصد اسلام است . قرآن و سنت و تاریخ اسلام گواه آن میباشد
از این رو ، برای برخی این پرسش پیش آمده که آیا تألیف و نشر کتابی مانند " الغدیر " که به هر حال موضوع بحث آن ، کهنترین مسئله خلافی مسلمین است مانعی در راه هدف مقدس و ایده آل عالی " وحدت اسلامی " ایجاد نمیکند ؟ ما لازم میدانیم مقدمتا اصل مطلب را - یعنی مفهوم و حدود وحدت اسلامی - را روشن کنیم ، سپس نقش کتاب شریف " الغدیر " و مؤلف جلیل القدرش ، " علامه امینی " رضوان الله علیه ، را توضیح دهیم